Η Λέξη Που Δεν Λες, Αυτισμός

Για πρώτη φορά φέτος έγινε προσπάθεια να θιγεί το θέμα του αυτισμού μέσα από το σίριαλ «Η Λέξη Που Δεν Λες». Οι δημιουργοί της σειράς βασίστηκαν στο σενάριο του σίριαλ του BBC «The A Word» και διασκευάζοντάς το στα ελληνικά δεδομένα ακούμπησαν ένα αρκετά ευαίσθητο θέμα, προσπαθώντας να πουν κάτι πάνω σ’ αυτό το θέμα που δύσκολα κανείς αγγίζει.

Η σειρά, παρουσιάζει την ιστορία του μικρού Παυλή, ενός αυτιστικού παιδιού που μεγαλώνει με την οικογένειά του σ’ ένα χωριό έξω απ’ τα Χανιά. Οι γονείς που έρχονται αντιμέτωποι με τον αυτισμό του γιου τους και αργούν να το αντιληφθούν. Οι γονείς που αρνούνται να αποδεχτούν την διαφορετικότητα του παιδιού τους, θεωρώντας πως είναι απλά λίγο διαφορετικό απ’ τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του.

Τι είναι όμως ο αυτισμός; Κατά την νηπιακή, την παιδική και την εφηβική ηλικία του παιδιού παρατηρούνται πολλές αναπτυξιακές διαταραχές. Σε πολλές από αυτές μπορεί η διαταραχή να αφορά τον ύπνο, το φαγητό, τη γλώσσα κ.τ.λ. Αυτό σημαίνει πως το πρόβλημα που εμφανίζει το παιδί εστιάζεται σε μία περιοχή της ανάπτυξής του και οι υπόλοιπες συμπεριφορές έχουν ομαλή λειτουργία. Υπάρχουν όμως και διαταραχές όπως ο αυτισμός, το σύνδρομο Asperger κ.ά. τα οποία ανήκουν στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές. Με τον όρο αυτισμό γίνεται αναφορά σε μία διάχυτη διαταραχή της ψυχολογικής ανάπτυξης του ατόμου. Πολλές φορές ταυτίζεται ο όρος Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (Δ.Α.Δ.) με τη Διαταραχή του Φάσματος του Αυτισμού παρότι με τον όρο αυτό περιλαμβάνονται κι άλλες διαταραχές πέραν του αυτισμού.

Σύμφωνα με την εμπειρική και θεωρητική μαρτυρία των επιστημών ο παιδικός αυτισμός αποτελεί μία σοβαρού βαθμού διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή και εμφανίζεται συνήθως πριν την ολοκλήρωση των τριών πρώτων χρόνων του παιδιού. Το παιδί με αυτισμό παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες τόσο σε γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό και αυτό έχει σαν άμεση επίπτωση τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σε επικοινωνιακό επίπεδο.

Ο αυτισμός, που αναγνωρίζεται και με τον όρο νηπιακός αυτισμός, εμφανίζεται νωρίς στη νηπιακή ηλικία. Τα αίτια του αυτισμού εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστα. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικό πρόβλημα, που επηρεάζει τα τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την επεξεργασία της γλώσσας και των πληροφοριών, που δίνουν οι αισθήσεις.  Ίσως εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες, όμως πιθανότερα ο αυτισμός είναι απόρροια συνδυασμού διαφόρων αιτιών. Έχει αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει αιτιολογική σύνδεση ανάμεσα στις στάσεις και τις ενέργειες των γονιών και στη  ανάπτυξη μιας διαταραχής του φάσματος του αυτισμού.

Τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι η δυσκολία στην επικοινωνία, δυσκολίες στην κοινωνική κατανόηση, συναλλαγή και συναισθηματική αλληλεπίδραση, συμπεριφορικές ιδιαιτερότητες, στερεοτυπίες, επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, ανομοιογένεια στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών. Βέβαια ο βαθμός σοβαρότητας των χαρακτηριστικών ποικίλει και εξαρτάται από την ένταση και τη συχνότητά τους.

Μέσα από τη σειρά λοιπόν, παρουσιάζεται το πώς ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να επηρεάσει τους δεσμούς μιας οικογένειας, αλλά και τις αντιδράσεις που γεννιούνται σε μια μικρή κοινωνία όπως αυτή ενός χωριού της Κρήτης. Επίσης για πρώτη φορά μπορούμε να δούμε  το τι νιώθει, τι σκέφτεται, τι αντιλαμβάνεται ένα μικρό παιδί με αυτισμό και ποια είναι τα στάδια της θεραπείας του αλλά κι ο σωστός τρόπος με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Εκτός από συγκινητική, ευαίσθητη και βαθιά ανθρώπινη, η σειρά λειτουργεί και παιδευτικά, κατά την άποψή μου, αφού σε βάζει στη θέση μιας οικογένειας που βιώνει μια τέτοια δυσκολία αλλά και σου παρουσιάζει την οπτική γωνία ενός ανθρώπου με αυτισμό.

Καρατσούδη Θεοδώρα

Λογοθεραπεύτρια, M.eD – Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή