Η σημασία της έγκαιρης και σωστής διάγνωσης της δυσλεξίας

Η δυσλεξία αποτελεί μία ειδική διαταραχή στην εκμάθηση του γραπτού λόγου όπου τα τελευταία χρόνια συναντάται στο σύγχρονο σχολείο σαν ένα υπαρκτό μαθησιακό πρόβλημα. Σαν διαταραχή διέπεται από έναν σύνθετο και ετερογενή χαρακτήρα αλλά και από ιδιαιτερότητα, μιας και τόσο η φύση της όσο και η συχνότητα που συναντάται αλλά και το επίπεδο της σοβαρότητάς της εξαρτάται σε πολύ σοβαρό βαθμό από την ομιλούμενη γλώσσα. Παρόλα αυτά η δυσλεξία λόγω της καθολικότητάς της συναντάται σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες του κόσμου, όπως και στην ελληνική, αλλά με διαφορετικά στοιχεία και σοβαρότητα.

Η δυσλεξία ανήκει στις ειδικές διαταραχές που σχετίζονται με την πρόσκτηση του γραπτού λόγου και τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως διαδεδομένη. Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου εντάχθηκε στο γλωσσικό τους λεξιλόγιο για να περιγράψει τις δυσκολίες στην αναγνώριση και την αποκωδικοποίηση μεμονωμένων λέξεων. Πρόκειται για μια διαταραχή ευρεία με σύνθετη ψυχοπαιδαγωγική έννοια, η οποία συνθέτεται από ανομοιογενή στοιχεία και έχει εξέχουσα σημασία ο ρόλος τόσο των εκπαιδευτικών όσο και όλων των εμπλεκόμενων ατόμων με το άτομο που έχει δυσλεξία για τη σωστή διάγνωση και την αντιμετώπισή του.

Η διάγνωση της δυσλεξίας μπορεί να γίνει μέσα από τη χορήγηση κατάλληλων ψυχομετρικών τεστ απ’ όπου διαπιστώνεται η ύπαρξη ή μη αυτής της διαταραχής σε παιδιά. Όμως η διάγνωσή της δε σημαίνει μόνο αυτό. Με άλλα λόγια η αξιολόγηση της δυσλεξίας δεν είναι μόνο η στείρα χρήση του κατάλληλου διαγνωστικού μέσου για τον εντοπισμό των δυσκολιών στην κατανόηση και χρήση του γραπτού λόγου. Είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και πολυδιάστατο όπως για παράδειγμα η επιλογή των κατάλληλων στρατηγικών που απευθύνονται τόσο στο ίδιο το παιδί όσο και στα άμεσα εμπλεκόμενα μέλη του κοινωνικού του περιγύρου, δηλαδή της οικογένειας και του σχολείου.

Γίνεται όμως πάντα έγκαιρη και σωστή διάγνωση; Πολλές φορές τα προβλήματα που εμφανίζουν οι μαθητές στα πρώτα σχολικά χρόνια, όπου είναι και η συνηθέστερη ηλικία εμφάνισης της δυσλεξίας, είναι απόρροια της μη έγκαιρης διάγνωσής της. Τα προβλήματα αυτά δεν εστιάζονται μόνο στην εκπαίδευση αλλά έχουν αντίκτυπο και στην ψυχοσύνθεση του παιδιού, μιας και πολύ συχνά τα παιδιά αυτά περιθωριοποιούνται. Προβλήματα όμως μπορεί να εμφανιστούν όχι μόνο από τη μη έγκαιρη διάγνωση αλλά και από την έγκαιρη αλλά λανθασμένη διάγνωση.

Για το λόγο αυτό θα γίνει αναφορά στους κινδύνους που μπορεί να έχει η διαφοροδιάγνωση της δυσλεξίας οι οποίοι είναι είτε η διάγνωσή της να είναι σαφής αλλά να διενεργηθεί καθυστερημένα είτε αντιθέτως να είναι έγκαιρη αλλά λανθασμένη.

Ένα από τα βασικότερα και σημαντικότερα βήματα για την καλύτερη παρέμβαση και μετέπειτα εξέλιξη της δυσλεξίας είναι η αξιολόγηση και η διάγνωσή της. Μέσω μιας διεπιστημονικής ομάδας γίνεται η πλήρης αξιολόγηση του παιδιού με δυσλεξία. Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνει την εκτίμηση της νοημοσύνης, της ανάγνωσης και της γραφής, του επιπέδου του λόγου και της ομιλίας, των οπτικονικητικών δεξιοτήτων, της συμπεριφοράς και του συναισθήματος

Ο λόγος που αξιολογείται ο λόγος και η ομιλία είναι για να ανιχνευτούν οι διαταραχές αυτών που περιλαμβάνουν, για τον πρώτο το λεξιλόγιο, τη γραμματική και τη σύνταξη, την κατανόηση και την πραγματολογία και για τη δεύτερη την άρθρωση και τη φωνολογία αλλά και τη φωνολογική ενημερότητα.

Ένα απ’ τα πιο βασικά στάδια, που τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον, είναι η πρώιμη διάγνωση της δυσλεξίας. Αυτό συμβαίνει διότι η διάγνωση σαν διαδικασία μπορεί να διασφαλίσει σε μεγάλο ποσοστό την αποτελεσματική παρέμβαση του προβλήματος στο σχολείο. Η πρώιμη διάγνωση ουσιαστικά εντοπίζει τους πρώιμους δείκτες της δυσλεξίας, όπως ελλείμματα κινητικών δεξιοτήτων, την ατελή πλευρίωση, την επιβραδυνόμενη γλωσσική ανάπτυξη κτλ., εντάσσοντας έτσι το παιδί στην ομάδα υψηλού κινδύνου με στόχο την προληπτική παρέμβαση στην προσχολική περίοδο ή στα πρώτα σχολικά του χρόνια.

Βέβαια είναι δύσκολο στην προσχολική ηλικία να πραγματοποιηθεί αναγνώριση της δυσλεξίας και ο λόγος είναι η μη συστηματική επαφή του παιδιού με το γραπτό λόγο. Αυτό που μπορεί να γίνει ωστόσο είναι η έγκαιρη επισήμανση ενδείξεων που εφιστούν την προσοχή σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για μετέπειτα ενδεχόμενη ελλειμματική γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού κατά την είσοδό του στο σχολείο .

Έτσι λοιπόν μιας και η δυσλεξία είναι μια διαταραχή που τελευταία χρόνια απασχολεί ιδιαίτερα τον κόσμο πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη διάγνωση και αξιολόγησή της. Η φράση που χρησιμοποιεί ο Στασινός (2013) του βρετανικού συμβουλίου πως η πρώιμη βοήθεια μπορεί να διαγράψει ένα καλύτερο μέλλον, αντιπροσωπεύει πλήρως τη διαταραχή της δυσλεξίας.

Καρατσούδη Θεοδώρα

Λογοθεραπεύτρια, M.eD- Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή